RUSÇA EMİR KİPİ - ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ

Rusça emir kip nasıl yapılır? Rusça'da emir kip nasıl yapılır? Rusça emir kipi örnekleri. Rusça emir kipi bitmiş bitmemiş zaman farkı. Rusça emir kipi св нсв farkı. Rusça emir kipi sv nsv farkı. Rusça emir kipi ekleri. Rusça olumsuz emir kipi nasıl yapılır?

Rusçada emir kipi ekleri -и, -й, ve -ь ekleridir. Birden fazla kişiye hitap ediyorsak ya da kibarca bir istekte bulunacaksak bu eklerin sonuna -те eki getiririz. Bu ekler hem bitmiş (СВ) hem de bitmemiş (НСВ) fiillere eklenebilir fakat bunun da bazı kuralları vardır. Bunları yazımızın ilerleyen kısımlarında göreceğiz. Önce bir kelime nasıl emir kipine dönüştürülür onu görelim.


EMİR KİPİ NASIL YAPILIR?
1. Fiil üçüncü çoğul şahsa (onlar) göre çekimlenir.
2. Sondaki -ют eki atılır.
3. -и, -й, ve -ь eklerinden uygun olan getirilir.
a) -й ve -йте ekleri -ют eki atıldıktan sonra sondaki harf sesli harf ise getirilir.

Fiil:   я читаю, они чита-ют.

Emir:   читай!  читайте!

b) -и ve -ите ekleri -ют eki atıldıktan sonra sondaki harf sessiz harf ise ve fiil birinci tekil şahsa göre çekimlendiğinde vurgu son harfte ise getirilir.

Fiil:   я пишу, они пиш-ут.

Emir:   пиши!  пишите!

c) -ь ve -ьте ekleri -ют eki atıldıktan sonra sondaki harf sessiz harf ise ve fiil birinci tekil şahsa göre çekimlendiğinde vurgu son harfte değil ise getirilir.

Fiil:   я брошу, они брос-ят.

Emir:   брось!  бросьте!

NOT:

Rusçada birisinden kibarca bir şey isterken emir kipinin çoğul hali kullanılır. Bazen bazı kişiler İngilizcedeki "Can you do ....?" kalıbıyla karıştırarak "Ты можешь делать....? diyebilmektedir. Bu yanlış bir ifadedir. Doğru örnek cümle şöyledir: Дайте мне воду, пожалуйста. (Bana suyu verir misin?)

Özel Durumlar
1. -вать ile bitip да, зна ya da ста heceleriyle başlayan fiillerde -ть eki düşer -й ya da -йте eki getirilir.

Дава-ть:  давай!   давайте!

Встава-ть:   вставай!   вставайте!

2. Hiç bir kurala bağlı olmadan emir kipine dönüşen 9 tane fiil vardır.

Бить: бей!  бейте! - vurmak

Вить: вей!  вейте! - sarmak

Лить: лей!  лейте! - dökmek

Пить: пей!  пейте! - içmek

Шить: шей!  шейте! - dikmek

Лечь: ляг!  лягте! - uzanmak, yatmak

Есть: ешь!  ешьте! - yemek

Дать: дай!  дайте! - vermek

Поехать: поезжай!  поезжайте! - gitmek

3. Aşağıdaki dört kelimenin sesli harfle biten köküne -и(те) eklenir.

Кроить: крою, кроят – кроите! - biçmek

Поить: пою, поят – поите! - sulamak

Доить: дою, доят – доите! - süt sağmak

Таить: таю, таят – таите! - saklamak

Emir Kipinin Kullanımı
Bitmemiş fiille (нсв) yapılan emir kipi bir devam eden, yinelenen, sürekli bir olayı vurgularken bitmiş fiille (св) yapılan emir kipi tek bir olayın sonucunu vurgular.

Пишите нам чаще. - Bize daha sık yaz. (нсв)

Дайте мне марку, пожалуйста. - Bana bir pul verir misin? (св)

1. НСВ ile yapılan emir kipi bir şeyin hemen yapılmasını ifade eder. Kibar şekilde söylemezseniz emir vermiş olursunuz.

Читайте это!	Bunu okur musun?
Подметайте пол!	Yeri süpürür müsün?
Пишите ваш адрес!	Adresinizi yazar mısınız?
Убирайте со стола!	Tahtayı siler misin?

Fakat durum her zaman böyle değildir.  НСВ ile yapılan bazı emir kiplerinde bir şeyin hemen yapılmasını isteme anlamı yoktur.

Спите спокойно.	İyi uyu.
Кушайте сыр.	Peynirden de ye.
Говорите громче, пожалуйста.	Yüksek sesle konuşabilir misiniz?

2. Olumsuz emir kipi genellikle НСВ ile yapılır.

He говорите ему насчёт этого.	Bunun hakkında onunla konuşma.
He кладите деньги на стол.	Paraları masaya koyma.

Uyarı ifadeleri bu kuralın dışındadır.

He простудитесь.	Üşütme!
He упадите.	Düşme!
He сломайте; не разбейте.	Kırma!
He потеряйте.	Kaybetme!

забывать ve забыть kelimelerinin olumsuz emir kipleri de genellikle bitmiş fiille yapılır.

He забудьте принести деньги.	Parayı getirmeyi unutma. (св)
He забудь позвонить мне завтра.	Yarın beni aramayı unutma. (св)
He забывайте нас!	Bizi unutma (нсв)

3. Bitmiş fiille (св) yapılan emir kipi hemen yapılması gerektiği anlamını vermez. Uygun bir zamanda yapılması gerektiği anlamını verdiği için daha kibardır.

Прочитайте это.	Bunu (uygun bir zamanda) oku.
Подметите комнату.	Odayı (uygun bir zamanda) süpürür müsün?
Напишите ваш адрес.	Adresinizi (uygun bir zamanda) yazar mısınız?
Напишите нам, когда вы приедете в Париж.	Paris'e gelince (uygun bir zamanda) bize yaz.

Üçüncü Kişi İçin Kurulan Emir Kipi
"Yapsın", "etsin" şeklinde kullanılan kiptir. Bunun için Rusçada пусть ya da пускай kelimeleri kullanılır.

Пусть он придёт утром.	Sabah gelsin. (Sabah gelmeli.)
Пускай мальчики играют там.	Bırak çocuklar orada oynasın.

Kısaltılmış Emir Kipi
Bu kip gelecek zaman cümlesine çok benzer.  Tek fark "мы" zamirinin kullanılmıyor oluşudur.

Напишем ему.	(Hadi) Ona bir şeyler yazalım.
Сделаем это так.	(Hadi) Bunu böyle yapalım.
Пойдём в театр вечером.	(Hadi) Akşam tiyatroya gidelim.

идти ve ехать gibi hareket fiilleri kullanılacaksa НСВ fiil çekimlenir.

Напишем ему.	Идём скорей.
Ну, едем домой.	Hadi eve gidelim.

NOT:

Идём ve едем kelimelerinin sonuna -те eki getirirsek anlamda değişme olmadan istek ifademizi yumuşatmış oluruz. Yani daha kibarca bir istekte bulunmuş oluruz. "Пойдёмте в театр.";  "идёмте скорей." Ayrıca -те eki kullanmadan пойдём dersek sadece bir kişiye hitap edebiliriz. пойдёмте dersek hem tek bir kişiye hem de birden fazla kişiye hitap edebiliriz.

Пойдём в город.	Hadi şehre gidelim. (ikimiz)
Пойдёмте в город.	Hadi şehre gidelim. (ikimiz ya da hepimiz)

Kısaltılmış emir kiplerine давайте ekleyebiliriz. Böyle yaparsak bir öneride bulunmuş oluruz ve emir vermiş olmayız. давайте'den sonra св fiil geliyorsa geniş zaman gibi çekimlenir. нсв fiil geliyorsa mastar halde kalır.

Давайте напишем ему.   (св)	Hadi ona bir şeyler yazalım.
Давайте писать чаще друг другу. (нсв)	Birbirimize daha sık yazalım.

NOT:

"Дайте я сделаю..." Türkçede "Bırak... yapayım." anlamındadır.

Cümlede zıt anlamlı kelimeler varsa emir kipiyle birlikte kişi zamirleri de kullanılabilir.

Я пойду направо, а ты иди налево.	Ben sağdan gideceğim sen, soldan git.
Я буду работать, а вы отдохните.	Ben çalışacağım sen dinlen.

Cümleye да eklemek sabırsızlık anlamı katar.

Да уходите же!	Gider misin?
Да говорите, в чём дело!	Sorun nedir, anlatır mısın?

Cümleye -ка eklemek ifadeyi daha samimi ve informal yapar.

Поставь-ка это сюда.	Onu buraya koyar mısın?
Пойдёмте-ка на пляж.	Hadi plaja gidelim.

СВ bir fiili geçmiş zamana göre çekimleyerek de emir kipi cümlesi kurabiliriz. Fakat bu kullanım şu iki kelimeyle sınırlıdır:

Ну, поехали.	Hadi gidelim (araçla).
Пошли домой.	Hadi eve gidelim (yürüyerek).

[Fotoğraf: Mariano Mantel] [Kaynak: russianlearn.com]